Για θέματα γενικού ενδιαφέροντος, εκτός μηχανοκίνητων...
Άβαταρ μέλους
By DAP
#600288 Αχ ρε Μαρκο, αχ........Φχαριστιεμαι να σε διαβαζω... :s_howdy

Τυχερα τα παιδια σου ρε συ οταν τους λες ιστοριες και γεγονοτα.....
Άβαταρ μέλους
By markvag
#600291 :s_howdy

Ευχαριστώ πολύ! :s_howdy
Άβαταρ μέλους
By kubiak
#604406
Απευθείας λινκ στο video
Άβαταρ μέλους
By markvag
#628125 Συνήθως εδώ πέρα γράφουμε για πράγματα ή συμβάντα που είναι έξω από το συνηθισμένο. Πράγματα που είναι οι εξαιρέσεις, συνήθως δημιουργίες κάποιων ανθρώπων που σκέφτονται έξω από τα συνηθισμένα και πιθανώς έχουν και μία δόση "τρέλας" εντός ή εκτός εισαγωγικών. Αυτή τη φορά θα μιλήσουμε για κάτι που ήταν η καθημερινότητα σε ένα τεράστιο κομμάτι της Ευρώπης για αιώνες, σχεδόν χίλια χρόνια. Για κάτι που επηρέασε τον κόσμο μας τόσο πολύ, που χωρίς αυτό πολλά πράγματα που έχουμε ως δεδομένα σήμερα πιθανώς δεν θα υπήρχαν. Αλλά, κάτι που αν το εξετάσεις λίγο πιο προσεχτικά θα διαπιστώσεις πως είναι τόσο ιδιαίτερο, που αξίζει να περιληφθεί στα περίεργα του κόσμου τούτου...

Μιλάω φυσικά για την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ένα ... κράτος (; :hmmm: ) που, όπως είπε ο Βολταίρος δεν ήταν ούτε Αγία, ούτε Ρωμαϊκή, αλλά ούτε και Αυτοκρατορία... :yahoo: :lol: Και συμφωνώ απολύτως με τον Βολταίρο εδώ... Το ποστ θα είναι μεγάλο και θα έχει και μερικές εικόνες, προειδοποιώ... :innocent:

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή λοιπόν... Στα 800μΧ, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία έχει καταρρεύσει στη Δυτική Ευρώπη εδώ και πάνω από 300 χρόνια και τα εδάφη που κατείχε έχουν μοιραστεί σε διάφορα "βαρβαρικά" βασίλεια. Στην Ανατολική άκρη της Μεσογείου φυσικά, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία συνεχίζει να υπάρχει και να είναι υγιέστατη, αλλά ας μην τα μπλέξουμε... κι άλλο... :lol: Στα 800μΧ λοιπόν, η Δυτική Ευρώπη είναι κάπως έτσι πολιτικά:

Εικόνα

Τα εδάφη με αποχρώσεις του πράσινου, συν τα άσπρα αποτελούν ουσιαστικά την αυτοκρατορία ενός "βάρβαρου" βασιλιά, του Φράγκου Καρόλου, που έμεινε στην ιστορία ως "Μέγας" (Magnus), δηλαδή του Καρλομάγνου. Οι πιο παρατηρητικοί θα παρατηρήσετε πως η Ρώμη δεν ανήκει στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (που πλέον είναι στην Ανατολική Μεσόγειο), αλλά στο βασίλειο του Καρλομάγνου. Και αυτό δεν έγινε τυχαία, καθώς ο πάπας τις τελευταίες δεκαετίες εξαρτιόταν από τους ισχυρούς στρατιωτικά Φράγκους για προστασία. Και τα Χριστούγεννα του 800, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, έστεψε τον Καρλομάγνο Ρωμαίο Αυτοκράτορα (Αύγουστο συγκεκριμένα), χωρίς ο ίδιος να το ξέρει (υποτίθεται, αυτό το σημείο δεν είναι ξεκάθαρο). Και αυτή ήταν η πρώτη φορά που υπήρξε κάποιος αυτοκράτορας στη Δύση από το 476μΧ. Κάτι που δεν έκατσε και πολύ καλά με την αυτοκράτειρα Ειρήνη στην Κωνσταντινούπολη, μιας και μπορούσε να υπάρχει μόνο ένας αυτοκράτορας στον κόσμο... Σε αυτό συμφωνούσαν και ο πάπας με τον Καρλομάγνο, καθώς κατ' αυτούς δεν υπήρχε αυτοκράτορας, αφού έπρεπε να είναι άντρας... :roll:

Σε κάθε περίπτωση, πέρα από την αναβίωση του θεσμού κατά κάποιον τρόπο, με την στέψη αυτή τέθηκε και ένα άλλο νομικό προηγούμενο: Ο αυτοκράτορας στέφεται από τον πάπα, πράγμα που σημαίνει πως εξαρτά τον τίτλο του και όση εξουσία του δίνει αυτός από τον πάπα. Κάτι ιδιαίτερα βολικό φυσικά για τον πάπα. Για τον ίδιο τον Καρλομάγνο δεν είχε ιδιαίτερη σημασία, μιας και ήταν ούτως ή άλλως μακράν ο πιο ισχυρός ηγεμόνας στη δύση. Με τον θάνατό του όμως, τα πράγματα αρχίζουν ν' αλλάζουν. Σύμφωνα με την παράδοση των Φράγκων, ο Καρλομάγνος διαίρεσε το βασίλειό του στα τρία, το δυτικό κομμάτι, που αργότερα έγινε η Γαλλία, το ανατολικό, που έγινε η Γερμανία και το μεσαίο που έγινε τμήμα της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και άλλων χωρών. Μετά από κάποιες γενιές ο τίτλος του αυτοκράτορα δεν χρησιμοποιούνταν ιδιαίτερα, ενώ το ανατολικό κομμάτι του βασιλείου των Φράγκων χώρισε τα τσανάκια του οριστικά με το δυτικό, ενώ και τα δύο ουσιαστικά απορρόφησαν το μεσαίο... Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον τίτλο του Ρωμαίου αυτοκράτορα ήταν στα 962, ο βασιλιάς της Γερμανίας, Όθων. Εκείνη την περίοδο, η Γερμανία ήταν το ισχυρότερο βασίλειο στην Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, διαθέτοντας μία σχετικά ισχυρή κεντρική εξουσία, καταλαμβάνοντας μία τεράστια έκταση και φυσικά κατέχοντας έναν πανίσχυρο για τα δεδομένα της εποχής στρατό. Το βασίλειο εκτείνονταν από τη Βαλτική, μέχρι την Κεντρική Ιταλία και περιλάμβανε διάφορα βασίλεια, των οποίων ο βασιλιάς ήταν ο Όθων.

Εικόνα

Ο Όθων λοιπόν, αφού εξασφάλισε τον θρόνο του στη Γερμανία, έβαλε τον πάπα να τον στέψει όχι Αύγουστο, αλλά Ρωμαίο Αυτοκράτορα. Ο τίτλος όμως δεν ήταν κληρονομικός και ο κάθε Ρωμαίος αυτοκράτορας έπρεπε όχι μόνο να εξασφαλίζει τον θρόνο του, αλλά και την εύνοια του πάπα (ή την ανάγκη του ή να τον "πείθει") για να στεφθεί ως Ρωμαίος αυτοκράτορας. Ένας τίτλος που δεν είχε ιδιαίτερη σημασία πρακτικά, αλλά έδινε τεράστιο κύρος και κατά κάποιον τρόπο "εξύψωνε" τον κάτοχό του πάνω από απλούς βασιλείς... Και η αλήθεια είναι πως η αυτοκρατορία ήταν, μαζί με τον πάπα, ίσως ο πιο βασικός θεσμός στην Ευρώπη της εποχής.

Η Γαλλία εκείνη την εποχή από την άλλη ήταν ένα δυνατό βασίλειο με αδύναμους βασιλείς... Για παράδειγμα, στα 987 οι ευγενείς εξέλεξαν ως βασιλιά της χώρας τον Hugh Capet, όχι επειδή ήταν ο ισχυρότερος και ο ικανότερος, αλλά επειδή ήταν ο πιο αδύναμος... :metalo: Οι κτήσεις το βασιλιά είναι αυτές που φαίνονται στον παρακάτω χάρτη του βασιλείου εκείνη την εποχή με μπλε χρώμα:

Εικόνα

Αν ο βασιλιάς ταξίδευε εκτός των προσωπικών του κτήσεων κινδύνευε να απαχθεί για λύτρα, πιθανώς και να δολοφονηθεί, αν ο τοπικός δούκας είχε συμφέρον να κάνει κάτι τέτοιο... Μάλιστα, πριν και κατά τον Εκατονταετή Πόλεμο (που ονομάστηκε έτσι επειδή διήρκεσε 116 χρόνια... :rant: άτιμοι ιστορικοί), ο βασιλιάς της Αγγλίας κατείχε περισσότερες εκτάσεις εντός της Γαλλίας απ' ότι ο βασιλιάς της Γαλλίας... :lol:

ΑΛΛΑ, οι δύο χώρες ακολούθησαν εκ διαμέτρου αντίθετη πορεία. Η Γαλλία ευτύχησε να έχει κάποιους παράγοντες που την βοήθησαν. Πρώτον, δεν είχε προβλήματα διαδοχής, μιας και το αξίωμα του βασιλιά ήταν κληρονομικό από πατέρα σε γιό και για κάποιους αιώνες όλοι οι βασιλείς είχαν γιους. Επιπλέον, το ότι ο βασιλιάς ήταν αδύναμος στην αρχή σήμαινε πως μπορούσε σιγά σιγά να ενισχύει την εξουσία του, παίζοντας τα συμφέροντα του ενός ισχυρού δούκα εναντίον του άλλου, ανάλογα με την κατάσταση. Από την άλλη, στη Γερμανία, το αξίωμα ακόμα και του βασιλιά δεν ήταν κληρονομικό και οι βασιλείς εκλέγονταν από τους ευγενείς. Έτσι, κάθε φορά, αναγκάζονταν να παραχωρούν όλο και περισσότερα προνόμια σε αυτούς. Επιπλέον, ακόμα και όταν δεν συνέβαινε αυτό, πολλοί ευγενείς δεσμεύονταν για υποταγή σε συγκεκριμένο πρόσωπο. Όχι στον θεσμό του βασιλιά, αλλά ΣΤΟΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ βασιλιά. Δηλαδή, ο κάθε βασιλιάς έπρεπε να κερδίζει (συνήθως με αιματηρούς πολέμους) την υποταγή των ευγενών του. Και αυτοί οι πόλεμοι ήθελαν συμμάχους (άλλους ευγενείς, που έπαιρναν το κατιτίς τους σε αντάλλαγμα) και χρήματα, που παρείχαν οι ευγενείς (προφανώς και πάλι με ανταλλάγματα). Έτσι, αφενός οι ισχυροί δούκες και διάφοροι άλλοι ευγενείς γίνονταν όλο και πιο ισχυροί, ενώ από την άλλη οι αυτοκράτορες είχαν κίνητρο να διασπούν τα διάφορα δουκάτα και φέουδα σε όλο και μικρότερα κομμάτια, τα οποία έδιναν σε δικούς τους ανθρώπους, για να μειώσουν τη δύναμη των διαφόρων ευγενών. Επίσης, σταδιακά το αξίωμα του βασιλιά της Γερμανίας εγκαταλείφθηκε και συγχωνεύθηκε ουσιαστικά με το αξίωμα του Ρωμαίου αυτοκράτορα. Ο οποίος εκλέγονταν από τους Εκλέκτορες της αυτοκρατορίας, μία κλειστή κάστα ευγενών, οι οποίοι είχαν προφανώς τεράστια δύναμη, μιας και ο κάθε αυτοκράτορας έπρεπε να τους δωροδοκεί, με χρήματα και προνόμια, προκειμένου να αποσπάσει την ψήφο τους. Τα κριτήρια για να γίνει κάποιος εκλέκτορας άλλαζαν με το χρόνο, όπως και ο αριθμός τους. Κάποια στιγμή ήταν κάποιες δεκάδες, άλλες φορές ήταν 7. Κάποτε ήταν οι ηγεμόνες συγκεκριμένων περιοχών, άλλοτε όποιος κατείχε γη που δεν είχε άλλον ευγενή από πάνω του στο φεουδαρχικό σύστημα της εποχής, παρά μόνο τον αυτοκράτορα. Η ουσία είναι πάντως πως κάθε φορά, ο κάθε αυτοκράτορας, έπρεπε όχι μόνο να έχει τον πάπα με το μέρος του, αλλά και τους εκλέκτορες.

Σταδιακά λοιπόν, η Γερμανία διασπάστηκε σε άπειρα κρατίδια. Τα οποία είχαν έκταση από μερικά χωριά, μέχρι χώρες. Κάποιοι ηγεμόνες είχαν κτήσεις εντός της αυτοκρατορίας (πιθανώς να ήταν και εκλέκτορες), αλλά και εκτός της. Για παράδειγμα, ο εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου κατείχε το μεγάλο μεν σε έκταση, αλλά σχετικά ανίσχυρο τότε Βρανδεμβούργο, το οποίο βρίσκονταν εντός της αυτοκρατορίας, αλλά και την ανατολική Πρωσία, η οποία ήταν εκτός της αυτοκρατορίας. Και επειδή θεωρητικά δεν μπορούσε να υπάρχει άλλος βασιλιάς εντός της αυτοκρατορίας εκτός από τον ίδιο τον αυτοκράτορα και τον βασιλιά της Βοημίας (που ήταν ο αυτοκράτορας), όταν ο εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου αισθάνθηκε αρκετά ισχυρός για να αυτοανακυρυχθεί βασιλιάς, δεν αυτοαποκαλέστηκε (αρχικά τουλάχιστον) βασιλιάς του Βρανδεμβούργου, αλλά "Βασιλιάς ΕΝΤΟΣ της Πρωσίας". Δηλαδή ήταν μεν βασιλιάς στην Πρωσία, αλλά όχι όταν έβγαινε από αυτήν, αν πήγαινε πχ στο Βρανδεμβούργο... :lol: Και, πιστέψτε με, αυτό ήταν σχετικά απλή περίπτωση... :lol: Ο βασιλιάς της Πολωνίας για παράδειγμα σε κάποια φάση ήταν ο εκλέκτορας της Σαξωνίας, ο οποίος επίσης ήταν και βασιλιάς του δούκα της Πρωσίας, ο οποίος στην Πρωσία ήταν κατώτερος του βασιλιά της Πολωνίας (τότε η Πρωσία ήταν δουκάτο της Πολωνίας), αλλά εντός της αυτοκρατορίας ήταν και οι δύο ίσοι, μιας και ήταν και οι δύο εκλέκτορες. Και εντός της αυτοκρατορίας μπορεί τα συμφέροντά τους να ταυτίζονταν, αλλά στην Πολωνία να ήταν σε σύγκρουση... :lol: Φεουδαρχία... :lol: Κάνει τη ζωή μας δύσκολη ακόμα και σήμερα... :help:

Και ενώ η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (που όπως είπαμε κατά τον Βολταίρο ονομάστηκε έτσι γιατί δεν ήταν ούτε Αγία, ούτε Ρωμαϊκή, ούτε και Αυτοκρατορία :lol: ) ήταν το προπύργιο του καθολικισμού, στον 16ο αιώνα, ένας καλόγερος τόλμησε να θυροκολλήσει μία σειρά από παράπονα κατά της Εκκλησίας σε μία πόλη της Γερμανίας, ξεκινώντας το κίνημα που έμελλε να ονομαστεί Προτεσταντισμός. Το οποίο, εκτός από την μεγάλη αναστάτωση που έφερε στην τάξη (λέμε τώρα) εντός της αυτοκρατορίας, οδήγησε στον Τριακονταετή Πόλεμο (που για μία φορά έχει ακριβές όνομα, μιας και διήρκεσε 30 χρόνια), ο οποίος με τη σειρά του έφερε την απόλυτη καταστροφή εντός της αυτοκρατορίας. Επί δεκαετίες στρατοί (κυρίως μισθοφορικοί και ξένοι) λυμαίνονταν την αυτοκρατορία, λεηλατώντας, σκοτώνοντας και γενικώς καταστρέφοντας τα πάντα. Ακόμα και σε περιόδους σχετικής ειρήνης, οι μισθοφόροι συνέχιζαν το έργο της λεηλασίας, μιας και... γιατί όχι; Ο πληθυσμός της αυτοκρατορίας μειώθηκε, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις κατά 25-30%, ενώ σε κάποιες περιοχές και πάνω από 50%. Φυσικά, πολλά κράτη εντός της αυτοκρατορίας πολεμούσαν το ένα το άλλο, συχνά και εναντίον της αυτοκρατορίας και συμμαχώντας με άλλες χώρες, το ξαναλέω ενάντια στην αυτοκρατορία που υποτίθεται πως ανήκαν.

ΑΛΛΑ, ο Τριακονταετής πόλεμος, πέρα από τον θάνατο και την καταστροφή, είχε και συνέπειες που είναι μαζί μας ακόμα και σήμερα. Η συνθήκη της Βεστφαλίας που τον τερμάτισε έθεσε τις βάσεις για τη σύγχρονη διπλωματία και το διεθνές δίκαιο. Στη συνθήκη αυτή υπάρχουν τα πρώτα ψήγματα του ορισμού της εθνικής κυριαρχίας και της ανεξιθρησκίας στη σύγχρονη εποχή, όπως επίσης και αυτού που σήμερα ονομάζουμε διεθνή διπλωματία. Το ότι οι στρατιές των αυτοκρατόρων (που πλέον ήταν σταθερά οι Αυστριακοί Αψβούργοι, οι οποίοι και παρέμειναν μέχρι το τέλος της στα 1806) κατέστρεψαν τεράστιες εκτάσεις στη Γερμανία έπαιξε το ρόλο του στον Γερμανικό εθνικισμό και στο ότι σήμερα έχουμε δύο Γερμανικά έθνη, τη Γερμανία και την Αυστρία. Από την άλλη, έθεσε οριστικό τέλος έστω και στην ψευδαίσθηση οποιασδήποτε ενότητας εντός της αυτοκρατορίας. Ο χάρτης της οποίας πλέον έγινε κάπως έτσι:

Εικόνα

Αυτό το... πράγμα, περιέχει πάνω από 300 δουκάτα, κομητείες, ελεύθερες πόλεις, μαγκραβιάτα και δεν ξέρω 'γω τι άλλο, τα οποία όλα ήταν στην ουσία ανεξάρτητα κράτη, που μόνο τυπικά ήταν ενωμένα... Για να σας δώσω να καταλάβετε για τι πράγμα μιλάμε, το μεγαλύτερο κομμάτι του σημερινού Βελγίου ανήκε στον βασιλιά της Ισπανίας, που ήταν συγγενής με τον Ρωμαίο αυτοκράτορα (Αψβούργοι και οι δύο), ενώ η ένα τμήμα της Πομερανίας στα βόρεια ανήκε στη Σουηδία, όπως και το δουκάτο του Χόλστάιν ανήκε στον βασιλιά της Δανίας (όχι στη χώρα, αλλά ο δούκας του Χόλστάιν ήταν ο βασιλιάς της Δανίας :lol: ) και όλα αυτά ήταν εντός της αυτοκρατορίας. :metalo: Όπως είπα και πιο πάνω, ο Εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου ήταν και δούκας της Πρωσίας, που σήμαινε πως ήταν ταυτόχρονα υποτελής στον αυτοκράτορα στη Βιέννη (για το Βρανδεμβούργο), αλλά και στον βασιλιά της Πολωνίας (για την Πρωσία). :lol: Ο ίδιος ο αυτοκράτορας ήταν αρχιδούκας της Αυστρίας, βασιλιάς της Βοημίας, που ήταν εντός της αυτοκρατορίας, αλλά και κατείχε σημαντικά τμήματα του βασιλείου της Ουγγαρίας, που ήταν εκτός της αυτοκρατορίας... :lol: Επίσης ήταν δούκας ή κάτι αντίστοιχο σε μερικές ακόμα κτήσεις... :lol:

Και το χειρότερο ήταν πως όλα αυτά τα κράτη και κρατίδια, ακόμα και αν είχαν τον ίδιο ηγεμόνα είχαν διαφορετικούς νόμους και έθιμα. Δηλαδή, ο αυτοκράτορας ως βασιλιάς της Βοημίας είχε διαφορετικές εξουσίες στην Βοημία απ' ότι είχε το ίδιο άτομο ως Αρχιδούκας της Αυστρίας ή ως Δούκας του Χέσεμε (μπορεί και να υπήρχε κάποιο πραγματικό κρατίδιο με τέτοιο όνομα μέσα σε αυτόν τον χαμό, ποιος ξέρει;;; :lol: ) και φυσικά είχε διαφορετικές εξουσίες ΣΤΑ ΙΔΙΑ τα κρατίδια ως αυτοκράτορας... :lol: Και σχεδόν πάντα, όλα τα κράτη αυτά είχαν διαφορετικά νομίσματα, μέτρα και σταθμά... :lol: Ήταν πιθανό, για ταξίδι μίας ημέρας κάποιος να περνούσε 2 ή και τρεις φορές σύνορα κρατών, πληρώνοντας πιθανώς και δασμούς, άσχετο με το ότι παίζει ο ηγεμόνας να ήταν ο ίδιος... :metalo: Και, ξαναλέω, κάποια κράτη είχαν έκταση μία πόλη και την τριγύρω της περιοχή ή μερικά χωριά. :superman:

Φυσικά, όλα αυτά τα κράτη είχαν διαφορετικά συμφέροντα μεταξύ τους και οι διενέξεις (και οι πόλεμοι) δεν ήταν σπάνιες... Κάποιος έπρεπε να βάλει μία τάξη σε αυτό το χάος και αυτός ο κάποιος ήταν ο Ναπολέοντας. Στα 1806, έχοντας κατακτήσει τη μισή Ευρώπη ήρθε σε συμφωνία με τον (ηττημένο) αυτοκράτορα και με το :adminpower: της διπλωματίας του ισχυρότερου στρατού, η αυτοκρατορία έπαψε να υφίσταται. Στη θέση της δημιουργήθηκαν κάποιες πιο χαλαρές συμμαχίες ή τελωνειακές ενώσεις κρατών, με τον αυτοκράτορα να διατηρεί τον τίτλο του, αλλά με εξουσία μόνο στα δικά του εδάφη, στην αυτοκρατορία των Αψβούργων, για να καταλήξουμε στα 1871 στη δημιουργία της Γερμανικής αυτοκρατορίας, χωρίς τα εδάφη των Αψβούργων. Έτσι λοιπόν, αυτό το πτώμα βγήκε από τη μιζέρια του. Επιτέλους...

Φυσικά, πέρασα πολλά πράγματα χωρίς καν να τ' αναφέρω, τις συγκρούσεις των αυτοκρατόρων με τους πάπες, την εμφάνιση και την εδραίωση των Αψβούργων ως μόνιμων αυτοκρατόρων, χωρίς καν να στέφονται από τους πάπες από ένα σημείο και μετά, τους άπειρους πολέμους εντός και εκτός της αυτοκρατορίας, το ότι η Ρώμη ήταν για πολλούς αιώνες εκτός της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας :lol: και πολλά άλλα... Αλλά δεν έχω το χρόνο να γράφω μέχρι το καλοκαίρι...

Αλλά, με όλες τις παραξενιές του και όλα τα άσχημά του, αυτό το ... πράγμα είχε ένα καλό. Ήταν κατά κάποιον τρόπο ένας πρόδρομος μίας ένωσης κρατών στην Ευρώπη. Έδειξε πως, παρόλους τους πολέμους και παρόλα τα αντίθετα συμφέροντα, πολλά κράτη μπορούν να ενωθούν γύρω από έναν σκοπό. Απέτυχε παταγωδώς βέβαια, ίσως ο σκοπός να μην ήταν αυτός που έπρεπε ή να μην ήταν σωστά ορισμένος. Ίσως να μην μπόρεσε να προσαρμοστεί στους καιρούς ή να μην ήθελε να προσαρμοστεί. Ίσως απλά να ήταν πριν της ώρας του. Θα μπορούσε η σημερινή Ευρώπη να πάρει μαθήματα από μία χιλιόχρονη αυτοκρατορία που δεν ήταν τίποτε απ' όσα έλεγε ο τίτλος της; Δεν ξέρω... μπορεί. Στο κάτω κάτω άντεξε χίλια χρόνια, κάτι θα έκανε σωστό... :hmmm: Δεν ξέρω τι βέβαια... :lol:
Άβαταρ μέλους
By markvag
#628290
dimik έγραψε:Πάντα ο κοντός κάνει την διαφορά


Όπως τα είπε ο οτσο, βασικά ήταν λίγο ψηλότερος από τον Μ.Ο. της εποχής του για τους Γάλλους. :lol:

Και νομίζω πως βασικά όλοι ήθελαν να σταματήσει να υπάρχει αυτό το σάπιο οικοδόμημα που ήταν η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αλλά κανείς δεν ήξερε πως να το διαλύσει, χωρίς να χαθεί κύρος και χωρίς να φανεί ως "προδότης"... Οπότε, έπρεπε να έρθει η Ευρώπη ανάποδα και να εμφανιστεί ένας νέος κατακτητής που ήθελε να κάνει κουμάντο για να στείλει αυτό το πράγμα εκεί που του άξιζε... στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

dimik έγραψε:Πολύ ωραίος Markvag

< >


Ευχαριστώ! :s_thumbsup
Άβαταρ μέλους
By markvag
#628306
Chris έγραψε:Μηπως ηταν 1.69 οπως ο κουγιας ειναι 1.78? :hmmm:


:lol: Όχι ρε... τα περί μικρού ύψους ήταν προπαγάνδα των Άγγλων της εποχής για να τον μειώσουν... :lol:
Άβαταρ μέλους
By dimik
#628419 Κάπου είχε πάρει το μάτι μου ότι η προπαγάνδα ή η φήμη για το ύψος ξεκίνησε λόγω της φρουράς των γρεναδιερων με την οποία έκανε δημόσιες εμφανίσεις.
Οι γρεναδιεροι της φρουράς ήταν γνωστοί για τη διάπλαση τους οπότε ο αυτοκράτορας φαινόταν μόνιμα κοντός μπροστά τους


< >
Άβαταρ μέλους
By markvag
#628423
dimik έγραψε:Κάπου είχε πάρει το μάτι μου ότι η προπαγάνδα ή η φήμη για το ύψος ξεκίνησε λόγω της φρουράς των γρεναδιερων με την οποία έκανε δημόσιες εμφανίσεις.
Οι γρεναδιεροι της φρουράς ήταν γνωστοί για τη διάπλαση τους οπότε ο αυτοκράτορας φαινόταν μόνιμα κοντός μπροστά τους


< >


Ναι, κι εγώ το έχω ακούσει, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι ισχύει. Οι γρεναδιέροι της αυτοκρατορικής φρουράς επιλέγονταν με βάση το ύψος τους (υπήρχε απαίτηση για ελάχιστο ύψος αρκετά πάνω από τον Μ.Ο. της εποχής), κάτι θυμάμαι για μέσο όρο ύψους κάπου στο 1,90 (όταν ο μέσος Γάλλος ήταν κάπου στο 1,60) :lol:

Οπότε λογικά δίπλα τους ο Ναπολέοντας φαινόταν κοντός... :lol: Αλλά το ίδιο και ο οποιοσδήποτε σχεδόν εκείνη την εποχή... :lol:
Άβαταρ μέλους
By markvag
#635862 Όλοι μας γνωρίζουμε μερικές τεράστιες επιχειρήσεις. Επιχειρήσεις που τις έχουμε καθημερινά μπροστά μας, είτε λέγονται Google, Apple, Amazon, είτε λέγονται BP, Saudi Aramco, κτλ. Επιχειρήσεις με χρηματιστηριακή αξία γύρω ή και αρκετά περισσότερο από 1ΤΡΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ δολάρια. Η ισχύς αυτών των επιχειρήσεων είναι τρομακτική πολλές φορές, καθώς μπορούν να στραγγαλίσουν εθνικές οικονομίες ή να ελέγχουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων και έχουν προσωπικό δεκάδων χιλιάδων και ετήσια κέρδη πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Όμως καμία, μα καμία απολύτως σημερινή εταιρεία δεν μπορεί να φτάσει ούτε κατά διάνοια το μέγεθος και την επιρροή της πρώτης πολυεθνικής που εμφανίστηκε ποτέ. Μίας εταιρείας που στο απόγειό της είχε στη διάθεσή της μακράν το πιο ισχυρό πολεμικό ναυτικό του κόσμου, έναν σημαντικό, επαγγελματικό και καλά εκπαιδευμένο ιδιωτικό στρατό, ήλεγχε απολύτως το πιο επικερδές εμπόριο στον κόσμο και είχε κατακτήσει ολόκληρα βασίλεια, τα οποία μετέτρεψε σε ιδιωτικές αποικίες με σκοπό το κέρδος των μετόχων της. Καλώς ήρθατε στον 17ο αιώνα, στον κόσμο του μερκαντιλισμού και φυσικά στην Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) ή αλλιώς στην Ολλανδική Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών.

Για να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή, πρέπει να εξηγήσουμε τι ήταν ο μερκαντιλισμός. Ήταν, με δυο κουβέντες, μία οικονομική θεωρία που στην πυρήνα της πρέσβευε πως ο πλούτος που υπάρχει στον κόσμο είναι πεπερασμένος. Άρα, εάν ένα έθνος θέλει να πλουτίσει, θα πρέπει να πάρει ένα κομμάτι του πλούτου από ένα άλλο. Είναι μία λογική που αγνοεί την πραγματικότητα (ξέρω, πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία :lol: ), αλλά και έχει ως απευθείας συνέπεια τις πολεμικές συγκρούσεις και δεινά όπως η αποικιοκρατία. Μία από τις συνέπειες αυτής της οικονομικής λογικής είναι και η τάση των κρατών να ευνοούν τη δημιουργία μονοπωλίων που έχουν ως αποκλειστικό σκοπό τον πλουτισμό τους.

Από την άλλη, η χώρα που σήμερα γνωρίζουμε ως Ολλανδία, ήταν μέχρι το 1568 τμήμα των εκτεταμένων κτήσεων των Ισπανών Αψβούργων, χωρίς να έχει ιδιαίτερα θέματα. Όμως μία σειρά από λόγους (στους οποίους δεν μπαίνω, γιατί θέλω να κοιμηθώ σήμερα :lol: ) οδήγησαν τις Ολλανδικές επαρχίες στο να κηρύξουν την ανεξαρτησία τους από τους Ισπανούς βασιλείς τους και να ξεκινήσει η Ολλανδική Επανάσταση ή αλλιώς ο 80ετής πόλεμος, μιας και επισήμως η σύρραξη αυτή ολοκληρώθηκε στα 1648, με την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των Ενωμένων Επαρχιών (της Ολλανδίας δηλαδή) στη συνθήκη της Βεστφαλίας, που επίσης τερμάτισε και τον 30ετή Πόλεμο, τον οποίο ανέφερα και στο ποστ περί της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Φυσικά, δεν μιλάμε για 80 χρόνια ασταμάτητου πολέμου, αλλά για μία υποβόσκουσα σύγκρουση που συχνά ζωντάνευε και έναν διαρκή κίνδυνο στην ανεξαρτησία της Ολλανδίας.

Λόγω λοιπόν της επανάστασης, οι Πορτογάλοι έμποροι στα 1591 αποφάσισαν να σταματήσουν να χρησιμοποιούν το λιμάνι της Αμβέρσας ως είσοδο των μπαχαρικών στη βόρεια Ευρώπη και να το αντικαταστήσουν με το λιμάνι του Αμβούργου. Η Πορτογαλία ήταν εκείνη την εποχή η ισχυρότερη ναυτική δύναμη στον κόσμο και ήλεγχε το εμπόριο μπαχαρικών μεταξύ Ασίας και Ευρώπης. Και τα μπαχαρικά ήταν τότε σχεδόν ότι είναι σήμερα το πετρέλαιο. Μιας και δεν υπήρχαν ψυγεία, ο μόνος τρόπος να διατηρηθούν τα τρόφιμα ήταν τα μπαχαρικά και το αλάτι. Αλλά τα μπαχαρικά έβγαιναν στην Ασία και κυρίως στην περιοχή της σημερινής Ινδονησίας και έφταναν στην Ευρώπη μέσω μίας μεγάλης σειράς ενδιάμεσων (από διάφορα βασίλεια στην περιοχή, την Ινδία, το Ιράν, τους Οθωμανούς, μέχρι και τους Βενετούς), ο καθένας εκ των οποίων προφανώς προσέθετε το κατιτίς του στην τιμή. Και με την ζήτηση για μπαχαρικά να είναι ακόρεστη η ανταμοιβή για όποιον μπορούσε να παρακάμψει τους ενδιάμεσους ήταν σημαντική. Η Πορτογαλία το κατάφερε πρώτη και απολάμβανε τους καρπούς της προσπάθειάς της. Ωστόσο, από τα 1580 η Πορτογαλία ήταν σε "προσωπική ένωση" με την Ισπανία (δηλαδή είχαν κοινό βασιλιά) και αυτόματα μετατράπηκε σε εχθρό των Ολλανδών (μην κοιτάτε που σήμερα η Αμβέρσα δεν είναι στην Ολλανδία).

Κάπου εκεί, κάποιοι Ολλανδοί έμποροι κατάφεραν να μάθουν τα εμπορικά μυστικά των Πορτογάλων. Τις διαδρομές που ακολουθούσαν, τα μέρη απ' όπου προμηθεύονταν τα μπαχαρικά και κάποιοι σκέφτηκαν να οργανώσουν μία δική τους αποστολή στις Ανατολικές Ινδίες (οι Δυτικές Ινδίες ήταν η Αμερική και η Καραϊβική, ονομασία που έμεινε από τότε που ο Κολόμβος νόμιζε πως βρήκε τον δυτικό δρόμο για την Ινδία, στην αναζήτησή του για... το μαντέψατε έναν απευθείας δρόμο για την πηγή των μπαχαρικών :iconcool: ). Σημειώνω εδώ πως τέτοιες πληροφορίες τότε, καθώς και οι σχετικοί χάρτες ήταν επίσημα κρατικά μυστικά, πιθανώς πιο αυστηρά φυλασσόμενα από κάθε άλλο. Έτσι λοιπόν, οργανώθηκε η πρώτη Ολλανδική αποστολή στη σημερινή Ινδονησία. Φυσικά υπήρξαν απώλειες και δεν γύρισαν όλοι όσοι έφυγαν, αλλά τα κέρδη ήταν τεράστια. Επόμενες αποστολές έφεραν έως και 400% κέρδος ( :omg: ), παρόλες τις απώλειες πλοίων και μελών πληρώματος και οι Ολλανδοί γλυκάθηκαν.

Εκείνη την εποχή, το να στείλεις ένα εμπορικό πλοίο οπουδήποτε, πόσο μάλλον στην άλλη άκρη του κόσμου, σε ένα ταξίδι που διαρκούσε πιθανώς χρόνια, ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο. Οπότε ήταν εξαιρετικά συνηθισμένο στην Ολλανδία, πολλοί έμποροι να επενδύουν σε ένα τμήμα ενός πλοίου και να μοιράζουν το κεφάλαιό τους σε πολλά πλοία. Έτσι, ακόμα και αν ένα πλοίο χάνονταν, είχες καλές πιθανότητες κάποια από τα πλοία στα οποία είχες επενδύσει να επιστρέψουν και να βγάλουν ένα κέρδος τόσο καλό, έτσι ώστε να καλύψεις τις απώλειές σου. Οι Ολλανδοί δεν ήταν οι πρώτοι βέβαια που σκέφτηκαν κάτι τέτοιο, αλλά ήταν οι πρώτοι που το πήγαν ένα βήμα παραπέρα. Μέχρι τότε κάθε εταιρεία ήταν ένα πλοίο και αφορούσε ένα ταξίδι. Δημιουργούνταν για τον εξοπλισμό ενός πλοίου και την επάνδρωσή του για ένα ταξίδι και διαλύονταν με το τέλος του ταξιδιού.

ΑΛΛΑ οι Ολλανδοί είχαν άλλες ιδέες. Έχοντας ήδη τα σπάργανα ενός χρηματιστηρίου στο Άμστερνταμ σκέφτηκαν τη δημιουργία μίας εταιρείας της οποίας το αντικείμενο θα ήταν ο εξοπλισμός και η οργάνωση πολλών εμπορικών αποστολών. Θα κατείχε πολλά πλοία και οι μέτοχοι θα ήταν πολλοί. Αντί να μαζευτούν κεφάλαια από λίγους πλούσιους εμπόρους θα μαζεύονταν κεφάλαια από πολύ περισσότερους (πάλι σχετικά ευκατάστατους) Ολλανδούς, μειώνοντας το ρίσκο για τον κάθε επενδυτή, αλλά και ταυτόχρονα ανοίγοντας μία πολύ μεγαλύτερη πηγή άντλησης κεφαλαίων, ενώ είχε τη δυνατότητα να φέρει την ευημερία σε πολύ περισσότερους.

Επιπλέον, ήδη από τα 1600 οι Άγγλοι είχαν ιδρύσει τη δική τους εταιρείας Ανατολικών Ινδιών, στην οποία είχαν παραχωρήσει το αποκλειστικό δικαίωμα εμπορίου με την Ινδία και ταυτόχρονα το δικαίωμα να δημιουργεί βάσεις και φρούρια σε ξένες χώρες, αλλά και να εξοπλίζει και να λειτουργεί πολεμικά πλοία και στρατό, για την προάσπιση των συμφερόντων της. Έτσι, όταν η νεοσύστατη Δημοκρατία των Ενωμένων Επαρχιών (η σημερινή Ολλανδία) ίδρυσε την (ιδιωτική) δική της Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών, της παραχώρησε αντίστοιχα δικαιώματα. Είχε το αποκλειστικό δικαίωμα να εμπορεύεται μπαχαρικά με την Ινδία και σύντομα αυτό επεκτάθηκε γενικά για την Ασία. Και μπορούσε, όπως η αντίστοιχη Αγγλική εταιρεία, να διατηρεί στρατό, πολεμικό ναυτικό, φρούρια και εγκαταστάσεις στην Ασία, αλλά και να συνάπτει συνθήκες με τα εκεί κράτη. Ήταν δηλαδή ένα κράτος σε όλα εκτός από το όνομα και στην πράξη (αν και το ξανατονίζω ιδιωτική εταιρεία) λειτουργούσε ως ο βραχίονας του Ολλανδικού κράτους. Σύντομα, στα 1603 η εταιρεία δημιούργησε το πρώτο της φρούριο, στο νησί της Ιάβας, την Μπατάβια, που σήμερα είναι η Τζακάρτα, η πρωτεύουσα της Ινδονησίας, ενώ τα κέρδη από τις πωλήσεις της λείας που έκλεψε η εταιρεία από το πρώτο καράβι που κατέλαβε (κούρσεψε δηλαδή) - ένα Πορτογαλικό εμπορικό φορτωμένο με μπαχαρικά - ήταν τόσα πολλά που αύξησε το κεφάλαιό της κατά 50%. :iconcool:

Σταδιακά η εταιρεία επεκτάθηκε χρησιμοποιώντας τα κέρδη από τις εμπορικές και άλλες δραστηριότητές της. Πάντα υπό την αιγίδα και την προστασία του Ολλανδικού κράτους επικεντρώθηκε στο εξαιρετικά επικερδές εμπόριο των μπαχαρικών και κατάφερε, είτε με διπλωματικές συμφωνίες, είτε με πόλεμο να κυριαρχήσει στην περιοχή που σήμερα είναι η Ινδονησία, αλλά τότε ήταν άπειρα μικρότερα κράτη, πλούσια σε μπαχαρικά. Η δομή της ήταν εξαιρετικά αποτελεσματική για την εποχή και φυσικά ήταν απολύτως προσανατολισμένη στην εξαγωγή όσο μεγαλύτερων κερδών γίνονταν από τα εδάφη που ήλεγχε. Οι θηριωδίες της ήταν άπειρες και η δράση της οδήγησε ευθέως στην εξαθλίωση των ντόπιων μέσα από την συστηματική καταλήστευση των πόρων των χωρών τους. Ολόκληροι λαοί ξεριζώθηκαν ή σφαγιάστηκαν. Τεράστιες εκτάσεις δασών ή καλλιεργειών που συντηρούσαν λαούς εκχερσώθηκαν για να γίνουν φυτείες μπαχαρικών για το κέρδος των μετόχων και την ακόρεστη δίψα των Ευρωπαίων. Σταδιακά, η VOC έγινε η σημαντικότερη δύναμη στην Ινδονησία (που είναι τεράστια σε έκταση) και εκτός από τις άμεσες κτήσεις της, που ολοένα και αυξάνονταν) ήταν σε θέση να ελέγχει σχεδόν τα πάντα στην περιοχή. Όσοι ηγεμόνες δεν έχασαν τα κράτη τους στην εταιρεία, αναγκάστηκαν συχνά να υπογράφουν συνθήκες παραχωρώντας σε αυτήν το αποκλειστικό δικαίωμα εμπορίου στις χώρες τους.

Από την άλλη όμως, η εταιρεία έφερε απίστευτα πλούτη στην Ολλανδία. Ο χρυσός αιώνας της Ολλανδίας, όπως εκφράστηκε με μοναδικά έργα τέχνης, αλλά και με μία άνευ προηγουμένου ευημερία σε μία χώρα χωρίς ιδιαίτερες πλουτοπαραγωγικές πηγές ή ιδιαίτερα στρατηγική γεωγραφική θέση έφτασε στο αποκορύφωμά του με τη βοήθεια του πλούτου που ήρθε σε αυτήν από την εταιρεία. Εάν η Πρωσία του 17ου αιώνα δεν ήταν μία χώρα με στρατό, αλλά ένας στρατός με χώρα, όπως έχει ειπωθεί, η Ολλανδία του 17ου αιώνα δεν ήταν μία χώρα με μία εταιρεία, αλλά μία εταιρεία με μία χώρα. Η VOC ήταν πάντα στην υπηρεσία της Ολλανδικής δημοκρατίας, αλλά λειτουργούσε στην Ασία ως μία ανεξάρτητη χώρα. Διέθετε άριστα εκπαιδευμένο, εξοπλισμένο και επαγγελματικό στρατό, το ισχυρότερο και ικανότερο πολεμικό ναυτικό της εποχής και μακράν τον μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο εμπορικό στόλο που ο κόσμος είχε γνωρίσει μέχρι τότε. Σημειώνω ενδεικτικά πως στα 1670 ο εμπορικός στόλος της μικρής Ολλανδίας (της VOC δηλαδή) ήταν το 50% του συνόλου του εμπορικού στόλου όλης της Ευρώπης (με δυνάμεις όπως πχ η Ισπανία που είχε μία τεράστια αποικιακή αυτοκρατορία). Το κεφάλαιο της εταιρείας ήταν κάπου μεταξύ του 1/3 και του 1/2 ολόκληρου του Ολλανδικού ΑΕΠ της εποχής και τα κέρδη της ισοδυναμούσαν με το 2-3% του ΑΕΠ της χώρας, εκ των οποίων τα μισά μοιράζονταν στους μετόχους και τα υπόλοιπα επανεπενδύονταν.

Αλλά δεν ήταν όλα ρόδινα για την εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών... Οι μισθοί που πλήρωνε στους υπαλλήλους της ήταν πενιχροί, κάτι που ενθάρρυνε τη διαφθορά, ιδίως αν σκεφτεί κανείς τα πλούτη που περνούσαν από τα χέρια τους συνεχώς. Επίσης, οι αγορές άλλαξαν γούστα. Ενώ στις πρώτες δεκαετίες τα μπαχαρικά που εμπορεύονταν η εταιρεία παρουσίαζαν ακόρεστη ζήτηση, σταδιακά αυτό άλλαξε, καθώς όλο και περισσότεροι ανταγωνιστές εμφανίζονταν στο προσκήνιο. Έτσι η εταιρεία αναγκάστηκε να επεκταθεί και σε άλλα προϊόντα, από ζάχαρη και σκλάβους (...), μέχρι μετάξι, τσάι, κτλ, τα οποία αν και επικερδή δεν είχαν παρά το μισό περιθώριο κέρδους σε σχέση με τα μπαχαρικά. Παρόλ' αυτά, με το φθηνό κεφάλαιο που προσέφερε η σχεδόν σύγχρονη κεφαλαιαγορά του Άμστερνταμ και των υπόλοιπων πόλεων της δημοκρατίας, η εταιρεία μπόρεσε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της, να μεγαλώσει τον στόλο και την επιρροή της. Αλλά η ανάγκη για υψηλά μερίσματα, σε συνδυασμό με τον έντονο ανταγωνισμό και τα μειωμένα περιθώρια κέρδους, άρχισαν να δημιουργούν τα πρώτα σύννεφα στον ορίζοντα. Και πάλι βέβαια, η εταιρεία συνέχιζε να είναι μία τεράστια δύναμη, με καθαρά κεφάλαια περίπου το 1/4 του Ολλανδικού ΑΕΠ της εποχής και χρειάστηκε ένας καταστροφικός για τους Ολλανδούς πόλεμος με τους Άγγλους στα 1780, όπου η εταιρεία δεν κατάφερε να υπερασπίσει τα συμφέροντά της στην Ασία από τους επιθετικούς Άγγλους και υπέστη τρομακτικές ζημιές για να την φέρει στα πρόθυρα της καταστροφής. Για καμιά δεκαετία συντηρούταν ως μία σκιά του εαυτού της με κεφάλαια του Ολλανδικού κράτους, μέχρι τα 1796, που το (υπό Ναπολεονικό πλέον έλεγχο) κράτος αποφάσισε την κρατικοποίηση των υπολειμμάτων της (ότι δηλαδή δεν είχε καταστραφεί ή καταληφθεί από τους Άγγλους). Με το τέλος των Ναπολεοντείων πολέμων στα 1814 η Βρετανία επέστρεψε κάποιες από τις κτήσεις της VOC στο Ολλανδικό βασίλειο πλέον, με τη σημαντικότερη από αυτές να είναι οι Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες, η σημερινή Ινδονησία.

Τι έμεινε από αυτή την εταιρεία; Πολλά. Ήταν η πρώτη πραγματικά πολυεθνική εταιρεία, η πρώτη εταιρεία που έκανε άμεσες ξένες επενδύσεις σε τέτοια κλίμακα και με τέτοιο επαγγελματισμό. Η δομή της δεν ήταν και πολύ διαφορετική από μίας σημερινής αντίστοιχης πολυεθνικής, ενώ οι αποικίες της και οι κατακτήσεις της κατέστρεψαν πολλές χώρες και λαούς και δημιούργησαν άλλους. Η Ινδονησία είναι ο απευθείας απόγονος των Ασιατικών κτήσεών της, οι Μπόερ της Νότιας Αφρικής είναι άποικοι που έφερε η εταιρεία στην αποικία της στο Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας, την οποία χρησιμοποιούσαν τα πλοία της ως στάση ανεφοδιασμού κατά τα ταξίδια τους από την Ολλανδία προς τις Ανατολικές Ινδίες και πίσω. Πόσο λοιπόν θα άξιζε η VOC σήμερα; Προφανώς μιλάμε για μία εκτίμηση με τεράστια περιθώρια λάθους (που πιθανώς να μην έχει και νόημα), αλλά, αν κανείς προσθέσει τον πληθωρισμό περίπου 400 ετών στην μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας (στα 1637) φτάνει σε μία αξία γύρω στα 8 τρισεκατομμύρια δολάρια! Take that Amazon! :lol:

Βέβαια, άλλες εκτιμήσεις μιλάνε για πολύ πιο λογικά νούμερα της τάξης των 1-2 τρισ. ή ακόμα και 400δισ. δολαρίων, αλλά όλα αυτά είναι απλά εκτιμήσεις.

Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η VOC άλλαξε δραματικά τον κόσμο μας (δεν γνωρίζω αν αυτό ήταν προς το καλύτερο) και η κληρονομιά της είναι ακόμα μαζί μας. Είτε στον τρόπο που λειτουργούν οι επιχειρήσεις, είτε στους λαούς πολλών χωρών.
Άβαταρ μέλους
By kubiak
#635871 Πάντα απολαμβάνω αυτά που γράφεις αλλά υπό τις τρέχουσες συνθήκες ένας λόγος παραπάνω...

Έχω ψιλο-ετοιμάσει και εγώ κάτι αλλά όλο το αναβάλλω...