- 29 Δεκ 2017, 23:23
#469064
Πως να κερδίσεις έναν πόλεμο και να χάσεις όχι μία, αλλά δύο αυτοκρατορίες. Με μία εβδομάδα καθυστέρηση λοιπόν, σαν σήμερα (σχεδόν) ολοκληρώνεται στις 22/12/1956 η αποχώρηση των Αγγλο-Γαλλικών δυνάμεων από το κανάλι του Σουέζ, που κατέλαβαν μερικές μέρες νωρίτερα. Με την εντυπωσιακή στρατιωτική τους νίκη κατά των Αιγυπτιακών δυνάμεων υπό τον πρόεδρο Νάσσερ και την ακόμα πιο εντυπωσιακή ήττα τους στο πεδίο της παγκόσμιας διπλωματίας, οι Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία έδειξαν σε όλο τον κόσμο ποιος είναι το αφεντικό: Όχι αυτές πλέον.
Ας πάμε όμως λίγο πιο πίσω.
Με το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου ήταν πλέον καθαρό για όποιον ήθελε να το δει, πως οι παλιές ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες έπνεαν τα λοίσθια. Όπως αναγνώρισε για την Αφρική και ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός, 4 χρόνια αργότερα, ένας άνεμος αλλαγής έπνεε στον κόσμο. Νέες δυνάμεις είχαν αναδειχθεί μέσα από το αίμα και την καταστροφή των δύο παγκοσμίων πολέμων, οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ. Η Μ. Βρετανία είχε νικήσει και η Γαλλία είχε επιβιώσει μία ταπεινωτική στρατιωτική κατοχή και συμμετείχε και αυτή στην ήττα του άξονα. Οι παγκόσμιες αυτοκρατορίες τους ήταν πάνω κάτω άθικτες (με τη σημαντική εξαίρεση φυσικά της Ινδίας), αλλά οι χώρες τους, όπως και ολόκληρη η Ευρωπαϊκή ήπειρος ήταν σε συντρίμια. Οι οικονομίες τους ήταν τόσο αδύναμες που χρειάστηκαν δισεκατομμύρια Αμερικανικών δολαρίων για να μην καταρρεύσουν και πάλι και, ιδίως για τη Βρετανία, το κόστος συντήρησης εκτεταμένων αποικιακών αυτοκρατοριών στα πέρατα του κόσμου ήταν σημαντικό. Ωστόσο, το 1956 ακόμα, η Βρετανία θεωρούνταν η τρίτη υπερδύναμη και από κοντά και η Γαλλία.
Μία σειρά γεγονότων έφερε τη διώρυγα του Σουέζ στα χέρια της Βρετανικής κυβέρνησης και Γάλλων μετόχων κάπου στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και από τότε η διώρυγα έγινε όχι μόνο η αρτηρία της Βρετανικής αυτοκρατορίας, αλλά και της Δυτικής Ευρώπης. Μία αρτηρία, τον έλεγχο της οποίας η Βρετανία και η Γαλλία ήταν αποφασισμένες να υπερασπιστούν. Έτσι, όταν στα 1952 ένα πραξικόπημα εθνικιστών αξιωματικών καθαίρεσε τον καθόλου δημοφιλή στους Αιγύπτιους βασιλιά Φαρούκ (για τον οποίο έχει ειπωθεί πως ήταν ένα στομάχι με κεφάλι
...) και εγκατέστησε ως πρόεδρο τον Νάσσερ.
Ο Νάσσερ είχε ως στόχο τον εκμοντερνισμό της Αιγύπτου, αρχικά των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και κατά δεύτερο της οικονομίας και κοινωνίας της. Όταν λοιπόν οι δυτικές χώρες αρνήθηκαν να του πουλήσουν σύγχρονα οπλικά συστήματα, αφού ο Νάσσερ δεν εγγυόταν πως δεν θα χρησιμοποιηθούν κατά του Ισραήλ, η χώρα στράφηκε προς το ανατολικό μπλοκ. Ο Χρούστσεφ ήταν κάτι παραπάνω από ευτυχής γι' αυτό και, μέσω της Τσεχοσλοβακίας, πούλησε σημαντικές ποσότητες όπλων στην Αίγυπτο του Νάσσερ, σε μία συμφωνία που κατάπληξε τους Δυτικούς.
Όμως, οι εκπλήξεις για τους δυτικούς είχαν μόλις ξεκινήσει. Στις 23/07/1956 ο Νάσσερ ανακοινώνει σε έναν εκστατικό Αιγυπτιακό λαό και έναν έκπληκτο κόσμο πως η Αίγυπτος εθνικοποιεί άμεσα, την ίδια μέρα την εταιρεία που διαχειρίζεται το κανάλι του Σουέζ
! Οι μέτοχοι θα έπαιρναν μία καλή τιμή για τις μετοχές τους, ωστόσο αυτό ήταν πολύ χαμηλά στην ατζέντα των Βρετανών και των Γάλλων. Οι Αιγύπτιοι είχαν προσπαθήσει και άλλες φορές να πάρουν τον έλεγχο της διώρυγας, αλλά οι δεκάδες χιλιάδες Βρετανοί στρατιώτες που τη φρουρούσαν και που την είχαν μετατρέψει σε μία από τις καλύτερα φρουρούμενες περιοχές του πλανήτη και φυσικά η ισχύς της Αυτοκρατορίας τους, ήταν η εγγύηση πως όλες οι κινήσεις ήταν μάταιες. Πως όμως ο Νάσσερ πίστευε πως θα τα κατάφερνε τώρα;
Η απάντηση είναι άγνωστη, καθώς ο άπειρος πολιτικά Νάσσερ έχει κατηγορηθεί από πάρα πολλές πηγές για τις κινήσεις του αυτή την εποχή. Κινήσεις που έθεσαν σε εξαιρετικό κίνδυνο τόσο την ανεξαρτησία της Αιγύπτου, όσο και την ίδια του τη ζωή.
Η αντίδραση των δυτικών ήταν άμεση. Σε μυστικές συνομιλίες οι Άγγλοι, οι Γάλλοι και οι Ισραηλινοί συμφώνησαν για τις κινήσεις τους: Εισβολή της Αιγύπτου, αρχικά από το Ισραήλ, με το πρόσχημα των βάσεων των Παλαιστίνιων Φενταγήν πολεμιστών στη χερσόνησο του Σινά, που υποστήριζε ο Νάσσερ. Κατόπιν επέμβαση των Αγγλο-Γάλλων ως "ειρηνευτικών δυνάμεων", εισβολή της Αιγύπτου και καθαίρεση του επικίνδυνου και ασταθούς Νάσσερ. Σχέδιο για την επόμενη ημέρα δεν υπήρχε, ούτε καν κάποια σκέψη για το πως θα αντιμετώπιζαν πιθανές αντιδράσεις των ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Οι Αγγλο-Γάλλοι ακόμα πίστευαν πως βρίσκονταν στο απόγειο της δύναμής τους, τότε που έχτισαν τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες και μπορούσαν να δρουν όπως θέλουν, χωρίς καμμία επίπτωση.
Οι Βρετανοί ήταν εξοργισμένοι με τον κίνδυνο στον έλεγχό τους της πιο ζωτικής αρτηρίας για την αυτοκρατορία τους, οι Γάλλοι (πέρα από τον προφανή λόγο, του να διατηρήσουν μία σημαντική εμπορική αρτηρία υπό φιλικό έλεγχο) ήταν εξοργισμένοι με τον Νάσσερ για την υποστήριξη που παρείχε στους Αλγερινούς επαναστάτες που πολεμούσαν τους Γάλλους αποικιοκράτες σε μία αιματηρή επανάσταση. Το Ισραήλ από την άλλη ήθελε όχι μόνο να εκκαθαρίσει την περιοχή από τους Φενταγήν, αλλά και να ανοίξει την έξοδό του στη Ερυθρά θάλασσα μέσω του κόλπου της Άκαμπα που είχε μπλοκάρει ο Νάσσερ.
Με τα σχέδια έτοιμα και τις δυνάμεις των συμμάχων σε ετοιμότητα, στις 29/10/1956 ο Ισραηλινός στρατός εισέβαλλε στο Σινά, καταλαμβάνοντας σημαντικές περιοχές, που όμως ήταν γνωστό πως δεν είχαν καθόλου Φενταγήν. Αυτό ήταν εξάλλου απλά για τα μάτια του κόσμου.
Στις 30/10/1956, σύμφωνα με το μυστικό σχέδιο, οι κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Γαλλίας επιδίδουν τελεσίγραφο σε Αίγυπτο και Ισραήλ, απαιτώντας την άμεση διακοπή των εχροπραξιών. Κάτι που αγνοήθηκε και από τους δύο. "Όλως παραδόξως" όμως και παρόλο που το Ισραήλ επιτέθηκε, οι σύμμαχοι βομβαρδίζουν στόχους μόνο στην Αίγυπτο με τη λήξη του τελεσιγράφου. Μέσα σε 1 24ωρο η Αιγυπτιακή αεροπορία είχε ηττηθεί και σχεδόν καταστραφεί ολοκληρωτικά. Η χερσαία επιχείρηση, με στόχο την κατάληψη της διώρυγας και την απομάκρυνση του Νάσσερ, μπορούσε να εκκινήσει.
Εντός 2 ημερών οι συμμαχικές Βρετανικές και Γαλλικές δυνάμεις είχαν καταλάβει τις δύο πόλεις στην είσοδο της διώρυγας στη Μεσόγειο (Πορτ-Σαίντ και Πορτ-Φουάντ) και αλεξιπτωτιστέςην ίδια τη διώρυγα και άλλα στρατηγικά σημεία στη χώρα, με ελάχιστες απώλειες, παρόλη τη σθεναρή άμυνα των Αιγυπτιακών δυνάμεων. Απόλυτη επιτυχία.
Ωστόσο, πέρα από το πεδίο της μάχης, η ιστορία εξελίχθηκε διαφορετικά. Η διεθνής κοινότητα, ηγούμενη από τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ καταδίκασε απερίφραστα την εισβολή. Οι ΗΠΑ ένιωσαν σημαντικά προσβεβλημένες που οι Βρετανοί τους αγνόησαν, ενώ την ίδια στιγμή καταδίκαζαν τη Σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία. Πως θα μπορούσαν από τη μία να καταδικάσουν μία αυτοκρατορία που εισβάλλει σε μία ξένη χώρα και από την άλλη να υποστηρίξουν μία άλλη που κάνει το ίδιο; Εξάλλου, ο πρόεδρος Eisenhower ήθελε απεγνωσμένα να προσεγγίσει τον Νάσσερ και δεν ήθελε με τίποτα να τον δει στην αγκαλιά του Χρούστσεφ. Ο οποίος Χρούστσεφ δεν είχε τα ηθικά διλήμματα του Eisenhower και ενώ με το ένα χέρι έπνιγε στο αίμα την Ουγγρική επανάσταση, με το άλλο απειλούσε να εκτοξεύσει πυραύλους με πυρηνικά προς το Παρίσι και το Λονδίνο, υποστηρίζοντας την Αίγυπτο.
Ακόμα και στρατιωτικά, υπήρξε ένα πρόβλημα. Οι Αιγύπτιοι βύθισαν πλοία εντός της διώρυγας, κλείνοντάς την για αρκετούς μήνες και προκαλώντας σημαντικά προβλήματα στις οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης.
Η Βρετανία βέβαια δεν ήταν πλέον αυτό που ήταν κάποτε. Το κλείσιμο του καναλιού ανάγκασε τη χώρα να ζητήσει τη βοήθεια του ΔΝΤ. Κάτι που οι ΗΠΑ μπλόκαραν, όσο οι Βρετανικές δυνάμεις δεν αποχωρούσαν από την Αίγυπτο. Επιπλέον, ο πρόεδρος Eisenhower απείλησε με άμεση πώληση όλων των βρετανικών ομολόγων που κατείχαν οι ΗΠΑ και άρα με κατάρρευση της στερλίνας. Εσωτερικές αναταρραχές σε Βρετανία και Γαλλία και διαδηλώσεις έδειξαν πως και οι ίδιοι οι πολίτες των χωρών αυτών ήταν κατά της εισβολής. Έτσι, στις 6/11/1956 οι Αγγλο-Γάλλοι ανακοίνωσαν κατάπαυση του πυρός.
Στις 22/12/1956 οι τελευταίοι στρατιώτες αποχώρησαν και αντικαταστάθηκαν από την πρώτη ειρηνευτική αποστολή κυανόκρανων του ΟΗΕ, ένα σώμα που δημιουργήθηκε με αυτή την αφορμή.
Ενώ η σύγκρουση στέφηκε με απόλυτη επιτυχία για τις συμμαχικές δυνάμεις, αυτές όχι μόνο έχασαν τον πόλεμο, αλλά και το πρεστίζ τους διεθνώς και τις αυτοκρατορίες τους. Ο πόλεμος του Σουέζ έδειξε πως οι δύο αυτές αυτοκρατορικές υπερδυνάμεις είχαν πλέον παρακμάσει. H διαδικασία της απο-αποικιοποίησης, που είχε μόλις ξεκινήσει το 1956 με την ανεξαρτητοποίηση της Τυνησίας και του Μαρόκου, θα έπαιρνε διαστάσεις θύελλας και μέσα σε 20 χρόνια από τον πόλεμο δεν θα υπήρχε καμία Ευρωπαϊκή αποικία στην Αφρική.
Η δυναμική υποστήριξη της ΕΣΣΔ προς τους Άραβες, με την απειλή χρήσης πυρηνικών κατά δύο υπερδυνάμεων έφερε πολλούς στη Μέση Ανατολή κοντά στους Σοβιετικούς και, παρόλο που ο βασικός παράγοντας στον τερματισμό του πολέμου ήταν η ασφυκτική οικονομική πίεση των ΗΠΑ προς τη Βρετανία (κάτι που αναγνώρισε σε ιδιωτικές συζητήσεις και ο ίδιος ο Νάσσερ), ο πρόεδρος της Αιγύπτου ευχαρίστησε δημοσίως τον Χρούστσεφ. Σύντομα, η χώρα του θα έχτιζε το φράγμα του Ασσουάν, έναν σταθμό στη διαδικασία εκμοντερνισμού της Αιγύπτου, με σοβιετικά κεφάλαια και τεχνική βοήθεια.
Ο Χρούστσεφ είδε πως η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων είχε αποτέλεσμα και θα ξαναχρησιμοποιούσε την ίδια μπλόφα (χωρίς αποτέλεσμα όμως αυτή τη φορά) λίγα χρόνια αργότερα, με αφορμή την κρίση στην Κούβα.
Στη δυτική Γερμανία, ο καγκελάριος Άντενάουερ σοκαρίστηκε από τη σοβιετική απειλή να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα κατά δύο βασικών χωρών του ΝΑΤΟ και πείστηκε πως η Ευρώπη πρέπει να έρθει πιο κοντά για να αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον. Ένα χρόνο αργότερα ιδρύθηκε η ΕΚΑΧ, πρόδρομος της ΕΟΚ και της ΕΕ. Στο Παρίσι από την άλλη, είδαν πως η χώρα βασίζεται στα πυρηνικά όπλα των όχι πάντα απολύτως αξιόπιστων συμμάχων ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει τη Σοβιετική απειλή, κάτι που ώθησε τη Γαλλία να αναπτύξει το δικό της πυρηνικό οπλοστάσιο. Οι σχέσεις της χώρας με τις ΗΠΑ ποτέ δεν επιδιορθώθηκαν από αυτή την κρίση. Στο Λονδίνο, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ήντεν παραιτήθηκε και η πολιτική του καριέρα τερματίστηκε. Ο επόμενος πρωθυπουργός ΜακΜίλαν, όχι μόνο επιτάχυνε τη διαδικασία της απο-αποικιοποίησης, αλλά πήρε το μάθημα που έπρεπε: Τίποτε δεν πρέπει να τραντάξει την ιδιαίτερη σχέση της Βρετανίας με τις ΗΠΑ.
Ο Νάσσερ ενισχύθηκε όσο ποτέ άλλοτε. Το στοίχημα που έβαλε του βγήκε, αν και αυτό ήταν μάλλον παρόλες τις κινήσεις του ίδιου του Νάσσερ και όχι εξαιτίας αυτών. Ήταν όμως ο μόνος Άραβας ηγέτης που αντιτάχθηκε στους Ευρωπαίους αποικιοκράτες και, όχι μόνο κέρδισε, αλλά τους εξευτέλισε και αναδείχθηκε ως ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης του Αραβικού κόσμου. Και παρόλο που οι Βρετανοί τα επόμενα χρόνια θα είχαν κάποιες επιτυχημένες επεμβάσεις στην περιοχή (π.χ. στην Ιορδανία), η επιρροή τους μειώθηκε κατά πολύ. Ο Αραβικός εθνικισμός ήταν αυτός ο οποίος οφελήθηκε περισσότερο από το Αγγλο-Γαλλικό φιάσκο, με μία σειρά φιλοδυτικών βασιλιάδων να χάνουν τους θρόνους τους και την περιοχή να οδηγείται σιγά σιγά σε αυτό που βλέπουμε σήμερα.
Από τους 3 συμμάχους, μόνο το Ισραήλ κέρδισε. Έμαθε πολύτιμα στρατιωτικά μαθήματα για τη χρησιμότητα της αυξημένης κινητικότητας των στρατιωτικών δυνάμεων στην έρημο και την αξία της αεροπορικής υπεροπλίας. Κέρδισε επίσης και μία ανοιχτή δίοδο προς την Ερυθρά θάλασσα. Και έθεσε τις βάσεις για τη νίκη του στον πόλεμο των 6 ημερών, έναν πόλεμο που η κρίση στο Σουέζ κατέστησε αναπόφευκτο.
Σαν σήμερα λοιπόν (σχεδόν είπαμε, μη βαράτε
), πριν από 61 χρόνια, οι δύο μεγαλύτερες παγκόσμιες αυτοκρατορίες που έχει γνωρίσει αυτός ο πλανήτης κέρδισαν έναν πόλεμο, αλλά έχασαν τις αυτοκρατορίες τους. Και ο κόσμος άλλαξε οριστικά και αμετάκλητα.
Δύο εξαιρετικά βίντεο για τον πόλεμο του Σουέζ είναι αυτά (και το κανάλι είναι εξαιρετικό επίσης):
Peugeot 206 1.6 110ps => not any more... bye bye...
Citroen C4 Picasso 1,8 => Η (Γουρου)Νίτσα => Πωλήθηκε!
MWB 320i Ε90 => Η μπεμπέκα
Ευχαριστώ! 
Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία... 
Ο Καίσαρας κατά τον Πλούταρχο είπε Ανερρίφθω κύβος στα ελληνικά. Το δηλώνει ρητά ότι το είπε στα ελληνικά (όπως και το Κι εσύ τέκνον). Ο Σουητώνιος δεν το διευκρινίζει, αναφέρει τη φράση, προφανώς στα λατινικά, εφόσον σε αυτά είναι γραμμένο το βιβλίο του. Η φράση είναι βέβαιο ότι ειπώθηκε στα ελληνικά, καθώς πρόκειται για στίχο του Μενάνδρου. 
