- 16 Αύγ 2017, 23:01
#425875
Είχα καιρό να γράψω, αλλά πρόσφατα μία εξαιρετική σειρά από βιντεάκια στον γιουτούμπη μου θύμισε κάτι...
Σκεφτείτε οτιδήποτε γνωρίζετε. Τις πόλεις που μένετε και έχετε επισκεφθεί, τα πράγματα που βρίσκετε στα μαγαζιά. Την τεχνολογία που μας περιτριγυρίζει, τα κράτη στα οποία κατοικούμε, την γεωπολιτική κατάσταση που κάνει όλα τα παραπάνω δυνατά. Για σκεφτείτε τώρα την αντίδρασή σας αν, ξαφνικά, σε διάστημα 40-50 ετών (ίσως και λίγο παραπάνω), ΟΛΑ αυτά χάνονταν. Και εννοώ
ΟΛΑ, να μην μείνει τίποτα. Τα κράτη να καταστραφούν και να ξεχαστούν για πάντα, οι πόλεις να καταστραφούν και να μην ξανακατοικηθούν ποτέ, το διεθνές εμπόριο, που γεμίζει τα ράφια των μαγαζιών με τόσο απαραίτητα πράγματα, να σταματήσει ΤΕΛΕΙΩΣ. Θα είναι σαν να ήρθε το τέλος του κόσμου. Απίστευτο, ε;; Δεν γίνεται να συμβεί, έτσι;;;
Ε, αυτό ακριβώς συνέβη, πριν από κάτι παραπάνω από 3Κ χρόνια. Στο τέλος της Ύστερης Εποχής του Ορείχαλκου (στο εξής θα την λέω ως ΥΕΟ), όπου σχεδόν τα πάντα καταστράφηκαν και η ανθρωπότητα μπήκε σε μία εποχή σκοτεινή, μία εποχή πολύ χειρότερη από πολλές απόψεις σε σχέση με την ΥΕΟ, από την οποία κατάφερε να βγει μετά από αιώνες. Και φυσικά μιλάω για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου - Μέσης Ανατολής.
Αρχικά, ήθελα να γράψω κάτι για τον Τρωικό πόλεμο (την πιο διάσημη ίσως διαχρονικά πολεμική σύρραξη, ας είναι καλά ο Όμηρος), αλλά δεν γίνεται να γράψεις γι' αυτόν χωρίς να βουτήξεις στην κατάρρευση που παρατηρήθηκε στο τέλος της ΥΕΟ. Και επειδή μου βγαίνει τεράστιο το σεντόνι, θα το χωρίσω στη μέση... Ορίστε το μέρος α:
Αρχικά λοιπόν, ας πάμε λίγο πιο πίσω και ας ρίξουμε μία ματά στον κόσμο, όπως ήταν λίγο πριν την κατάρρευση. Ήταν ένας κόσμος τελείως πρωτόγονος με τα σημερινά δεδομένα (το σήμα του wifi ήταν απλά Α Π Α Ρ Α Δ Ε Κ Τ Ο και δεν μπορούσες να φορτίσεις το άη φον πουθενά!
), αλλά η κάθε εποχή πρέπει να κρίνεται με τα δεδομένα της και τα δεδομένα του τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε. Και με αυτά τα δεδομένα, η ΥΕΟ ήταν αρκετά εντυπωσιακή. Υπήρχαν αληθινές και τεράστιες αυτοκρατορίες, εξαιρετικά οργανωμένες κοινωνίες, ισχυροί στρατοί, ικανοί όχι μόνο να προστατεύσουν τις κοινωνίες στις οποίες ανήκαν, αλλά και να προβάλουν δύναμη στο εξωτερικό, αρκετά μακριά από τις βάσεις τους. Τεράστιες πόλεις με εντυπωσιακά κτίρια, παλάτια, ναούς, μνημεία, εντυπωσιακά δημόσια έργα, δρόμους, αρδευτικά κανάλια, κτλ, μεγάλες και καλο-οργανωμένες γραφειοκρατικές μηχανές που φρόντιζαν έτσι ώστε να λειτουργούν οι κοινωνίες όπως έπρεπε. Διηπειρωτικό εμπόριο, εντατική καλλιέργεια της γης, που παρήγαγε τόσο μεγάλα πλεονάσματα τροφής, ώστε να μπορούν να συντηρηθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που δεν παρήγαγαν τροφή (γραφειοκράτες, στρατοί, ιερείς, έμποροι, κτλ), εκτεταμένη γνώση γραφής και ανάγνωσης (σε σχέση με το τι προϋπήρχε και το τι ακολούθησε).
Όλα αυτά ήταν απολύτως απαραίτητα για την καλή λειτουργία των κοινωνιών που υπηρετούσαν. Για παράδειγμα, η παραγωγικότητα της γης αυξήθηκε τόσο πολύ που, για πρώτη φορά, υπήρχε τόσο μεγάλο πλεόνασμα τροφής. Αλλά αυτό δεν συνέβη απλά από μόνο του. Οι αγρότες δεν αποφάσιζαν μόνοι τους τι θα καλλιεργήσουν, πως και που. Τους καθοδηγούσε η κρατική μηχανή. Οι ίδιοι συχνά δεν κρατούσαν καν σπόρο για την επόμενη χρονιά. Ένα όχι και τόσο σπάνιο σημείο στην Ελληνική μυθολογία (μεγάλο κομμάτι της οποίας δημιουργήθηκε αυτό το διάστημα) είναι πως ο βασιλιάς κρατάει τους σπόρους για τη σοδειά της επόμενης χρονιάς στο παλάτι του και τους διανέμει στους αγρότες όταν έρθει ο καιρός (και προφανώς οι κακοί της υπόθεσης, που θέλουν να δείξουν ότι ο βασιλιάς έχει χάσει την εύνοια των θεών ή κάτι έκανε και τους νευρίασε, κάτι κάνουν και οι σπόροι δεν φυτρώνουν, με αποτέλεσμα ο λαός να πεινάει). Αυτά τα κράτη της ΥΕΟ ήταν το υπόδειγμα της κεντρικά σχεδιαζόμενης και κατευθυνόμενης οικονομίας, με τα εκάστοτε παλάτια και τη γραφειοκρατία που συντηρούσαν να ορίζουν κάθε σχεδόν πτυχή της οικονομίας. Κατείχαν τους σπόρους και τους διένειμαν όταν έπρεπε, σε αυτούς που έπρεπε. Μάζευαν τη σοδειά και διένειμαν τα τρόφιμα στον πληθυσμό. Καθοδηγούσαν την οικονομία και, φυσικά, τους στρατούς που την προστάτευαν.
Και μιλάμε για δυνατούς στρατούς. Χιλιάδες στρατιώτες πολεμούσαν γι' αυτές τις αυτοκρατορίες και το κύριο όπλο αυτών των στρατών ήταν τα πολεμικά άρματα. Όχι τα τανκς προφανώς (αν και με μερικά Τ-34 εκείνη την εποχή θα έκανες θαύματα...
), αλλά τα άρματα που τα έσερναν άλογα. Το Τ-34 της εποχής, που αν χρησιμοποιούνταν σωστά ήταν ένα τρομακτικό και τρομακτικά αποτελεσματικό όπλο. Το μειονέκτημα ήταν φυσικά (όπως και με τα σημερινά άρματα) πως ήταν ακριβά στην κατασκευή και συντήρηση, ενώ απαιτούσαν και ανθρώπους εκπαιδευμένους για χρόνια στη σωστή χρήση τους. Κοινωνίες όμως σαν αυτές που υπήρχαν εκείνη την εποχή, δεν είχαν πρόβλημα να αφιερώσουν τους διαθέσιμους πόρους για τη δημιουργία και συντήρηση στρατιών βασισμένων στο πολεμικό άρμα.
Όλα αυτά ήταν φυσικά (και) το αποτέλεσμα του ορείχαλκου (bronze). Γι' αυτό άλλωστε είναι και η εποχή του ορείχαλκου. Αλλά ο ορείχαλκος δεν είναι κάποιο μέταλλο που μπορείς απλά να βγάλεις από το έδαφος. Είναι ένα κράμα. Κράμα κασσίτερου και χαλκού. Και αυτά τα δύο μέταλα δεν είναι και τόσο εύκολο να βρεθούν και οι πηγές τους συνήθως βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά... Ο κασσίτερος υπήρχε στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σε μερικά σημεία, όπως πχ στο σημερινό Ιράν και την Μικρά Ασία, αν και οι κυριότερες πηγές του ήταν στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη (πχ Κορνουάλη), ενώ ο χαλκός ήταν ακόμα πιο δυσεύρετος... η βασική πηγή για όλο τον αρχαίο κόσμο ήταν η Κύπρος. Και μάλιστα το όνομα του νησιού έδωσε και το όνομά του στο μέταλο (cyprium στα λατινικά, που έγινε cuprum και αργότερα copper). Άρα όλες αυτές οι κοινωνίες ΕΠΡΕΠΕ να εμπορεύονται μεταξύ τους. Και φυσικά το εμπόριο ανθούσε. Βρίσκουμε πχ Μυκηναϊκά αντικείμενα στη Βρετανία, στην Αίγυπτο, κτλ και φυσικά το αντίστροφο. Και με το εμπόριο ήρθε και πλούτος.
Και γιατί δεν χρησιμοποιούσαν μέταλα που είναι πιο εύκολο να βρεθούν; Ο χαλκός για παράδειγμα υπήρχε διαθέσιμος στην περιοχή, γιατί να αναμιχθεί με τον κασσίτερο; Γιατί έτσι σκληραίνει και είναι πολύ καλύτερος για να κατασκευαστούν όπλα και εργαλεία. Και σίγουρα, κανείς δεν θέλει να έχει όπλα β διαλογής... Και τότε, θα πει κάποιος, γιατί δεν χρησιμοποιούσαν σίδηρο; Ο σίδηρος είναι ακόμα καλύτερος από τον ορείχαλκο. Είναι όντως έτσι, αλλά δεν υπήρχε ακόμα η τεχνολογία για να φτάσουν οι φούρνοι των μεταλλουργών τις υψηλότερες θερμοκρασίες που απαιτεί ο σίδηρος για να λιώσει και να υποστεί επεξεργασία... Αρα, μένουμε με τον ορείχαλκο.
Έτσι λοιπόν αναπτύχθηκαν μεγάλες πόλεις, με ανέσεις και τεχνολογία που η ανθρωπότητα θα έκανε πολύ καιρό να ξαναδει. Για παράδειγμα το Λονδίνο, το Παρίσι και οι σύγχρονες πόλεις, απέκτησαν σύστημα αποχέτευσης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα... Η Κνωσσός είχε αποχέτευση τον 19ο αιώνα
ΠΧ! Και σπίτια με τρεχούμενο νερό... Και τέτοιο επίπεδο πληθυσμιακής, κοινωνικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, ο κόσμος θα έκανε τουλάχιστον 5 αιώνες για να ξαναδεί...
Τι έγινε όμως και κατέρρευσε όλο αυτό, τόσο γρήγορα. Πως είναι δυνατό μέσα σε 50 χρόνια (ναι, μιλάμε για τόσο γρήγορα) να πάμε από πλούσιες πόλεις και ισχυρές αυτοκρατορίες στο ... τίποτα;;; Οι αυτοκρατορίες εξαφανίστηκαν, οι πόλεις κάηκαν και εγκαταλήφθηκαν, οι άνθρωποι έφυγαν, η γραφή σχεδόν εξαφανίστηκε, ο πληθυσμός μειώθηκε. Η σύντομη (και πιο σωστή) απάντηση είναι πως ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΙΔΕΑ!
Και είναι πολύ εκνευριστικό να μην έχεις ιδέα για κάτι που ξεκάθαρα ήταν πολύ σημαντικό! Οι αρχαιολόγοι, στις ανασκαφές τους στις πόλεις της εποχής βρίσκουν συνήθως ένα στρώμα στάχτης και καταστροφής, πάνω από στρώματα που υποδηλώνουν πλούτο και ισχύ. Και πάνω από τη στάχτη συχνότατα... τίποτα. Ή κάτι πολύ λιγότερο πλούσιο και ισχυρό σε κάποιες περιπτώσεις.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Τροία. Μία πλούσια και πολύ ισχυρή πόλη, που καταστράφηκε από φωτιά γύρω στα 1200πΧ για να εγκαταληφθεί και να ξανακατοικηθεί στους ρωμαϊκούς χρόνους, καμιά 1000 χρόνια αργότερα! Η ισχυρή Ουγκαρίτ, ακμάζουσα πόλη στις όχθες της Συρίας, μέχρι περίπου το 1200πΧ, επίσης καταστράφηκε και εγκαταλήφθηκε. Και η έκταση της καταστροφής είναι τεράστια. Από την Πύλο, την πόλη του ομηρικού Νέστορα, μέχρι τη θρυλική Νιμρούντ, ανατολικά της Βαβυλώνας στο σημερινό Ιράκ! Η πανίσχυρη αυτοκρατορία των Χετταίων καταστράφηκε τόσο "τέλεια" που ξεχάστηκε σε τέτοιο βαθμό που η ανθρωπότητα χρειάστηκε να προοδεύσει άλλα 3000 χρόνια μέχρι να την ξαναβρει! Ακόμα και η ίδια η Αίγυπτος, η πανίσχυρη Αίγυπτος, που μέχρι εκείνο το σημείο ήταν υπερδύναμη για 2000 ολόκληρα χρόνια (σκεφτείτε το λίγο... η Αίγυπτος ήταν μία υπερδύναμη για 2000 χρόνια!!! ούτε καν οι Ρωμαίοι, ούτε οι Κινέζοι δεν την πλησιάζουν, δεν μιλάω για ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, Βρετανία και τα λιμά, που ήταν υπερδυνάμεις για κανέναν αιώνα και μας το παίζουν και ιστορίες...
) και αυτή δεν κατάφερε ν' αντέξει για πολύ. Η θρυλική Βαβυλώνα κυριεύτηκε, το Ελάμ, μία από τις αρχαιότερες αυτοκρατορίες καταστράφηκε, ακόμα και οι θρυλικές πόλεις στις όχθες του Ινδού ποταμού ένιωσαν το σοκ (αν και η δική τους καταστροφή μάλλον οφείλεται σε άλλους παράγοντες, αλλά είναι γεγονός πως συνέβη την ίδια περίοδο). Οι μόνη αυτοκρατορία που κατάφερε ν' αντέξει ήταν η Ασσυριακή, που είχε ίσως τον ισχυρότερο στρατό της εποχής, αλλά και οι Ασσύριοι συρρικνώθηκαν.
Τέλος του α μέρους... Η συνέχεια παρακάτω...
Peugeot 206 1.6 110ps => not any more... bye bye...
Citroen C4 Picasso 1,8 => Η (Γουρου)Νίτσα => Πωλήθηκε!
MWB 320i Ε90 => Η μπεμπέκα